Daniel Ludwiński: O Stefanii Biegun, wielkiej narciarce i prawym człowieku

Nie żyje Stefania Biegun, była biegaczka narciarska, uczestniczka igrzysk olimpijskich

Przeszło trzy lata temu miałem przyjemność wysłuchać sportowych wspomnień Stefanii Biegun. Pracowałem wówczas nad właśnie szykowaną do druku książką o historii biegów narciarskich. W publikacji nie mogło zabraknąć rozdziału poświęconego zawodniczce, która w latach 60. była postacią numer jeden w Polsce, a której osiągnięcia przebiła dopiero Justyna Kowalczyk. Pani Stefania mieszkała w Bieszczadach i do bezpośredniego spotkania nie doszło - musiał wystarczyć telefon. Było czego słuchać. Jej wspomnienia to nie tylko kawał historii polskiego narciarstwa, ale i opowieści o Sporcie pisanym przez duże "S", czystym i pięknym.

To, o czym należy przypomnieć szczególnie i w pierwszej kolejności, to historia z igrzysk olimpijskich z 1960 roku. W Squaw Valley polska sztafeta finiszowała na czwartej pozycji, będąc o krok od medalu. Po zawodach doszło do sporego zamieszania - ekipa radziecka, która zajęła drugie miejsce, zaczęła protestować, że na pierwszej zmianie ich zawodniczce przeszkodziła rywalka z Finlandii. Wizja dyskwalifikacji Finek stała się realna, a wówczas brązowy medal zostałby przyznany Polsce. Sędziowie nie widzieli całego zdarzenia, ale widziała je startująca na pierwszej zmianie Stefania Biegun.

Polka postąpiła zgodnie ze swoim sumieniem i powiedziała prawdę. Oto jak wspominała całe zdarzenie. "Jak mogę mówić, ze ktoś w biegu przeszkodził, skoro tak nie było? Trzeba być uczciwym i koniec. Jestem szczęśliwa, że nie popełniłam świństwa i nieuczciwości. Gdybym powiedziała nieprawdę, że ktoś kogoś popchnął, nie mogłabym sypiać z tego powodu. Czegoś takiego nie było, ja się pod tym nie podpisuję. To by mnie strasznie obciążało, że oszukałam ludzi, których bardzo cenię i lubię. [...] Oczywiście szkoda, że nie było medalu, ale nie można kłamać. Źle czułabym się na przykład z rentą olimpijską, wiedząc, że jestem oszustem."

Nie było więc dyskwalifikacji Finlandii, nie było medalu dla Polek. Była za to sprawa polityczna - protest składała ekipa radziecka, a tymczasem członkini "bratniej" reprezentacji nie tylko że go nie poparła, ale jeszcze stwierdziła, że prawda jest całkowicie inna niż ta przedstawiana w wersji ZSRR. Naszym narciarkom grożono, że ich kariery są już skończone, że nigdy już nigdzie nie pojadą. Biegun zachowała jednak twarz i zgodnie z honorem sportowca powiedziała prawdę. Polska sztafeta wróciła do kraju z czwartym miejscem, ale ze zgodnym przekonaniem, że inaczej po prostu nie można było zrobić.

ZOBACZ WIDEO Stefan Horngacher: To dla mnie żadne zaskoczenie (źródło: TVP SA)

{"id":"","title":""}

Tyle o Squaw Valley. Stefania Biegun odniosła jednak szereg innych sukcesów, również godnych wspomnienia. Na igrzyskach w Grenoble była dziewiąta, na mistrzostwach świata z polskim zespołem zajmowała czwarte miejsca w sztafecie. Była prawdziwą specjalistką od zawodów rozgrywanych w Skandynawii, gdzie bardzo ją lubiano i ceniono za postawę w Squaw Valley. W Holmenkollen niemalże rokrocznie wchodziła do czołowej dziesiątki, a niekiedy także do najlepszej piątki. Czwarte miejsce potrafiła zająć również w Falun. Podczas skandynawskich biegów regularnie wygrywała z całą tamtejszą czołówkę, a także z najlepszymi Rosjankami. Wśród zawodniczek, które musiały uznawać jej wyższość, były m.in. Klaudia Bojarskich, Alewtina Kołczina czy Galina Kułakowa, a więc największe gwiazdy lat 60.

Jeszcze lepiej było w 1967 roku, gdy podczas próby przedolimpijskiej w Grenoble zajęła trzecie miejsce, znów wygrywając z plejadą gwiazd. W tym samym roku była sprawczynią innego sukcesu, jednego z największych w całej historii polskich biegów. Polska sztafeta zwyciężyła bowiem w Klingenthal w międzynarodowych zawodach z udziałem wszystkich najlepszych zespołów. Pokonane zostały Rosjanki reprezentujące ZSRR, a także Finlandia, Szwecja i Norwegia. Polki były numerem jeden na świecie, a Biegun walnie przyczyniła się do sensacyjnego triumfu. Nigdy wcześniej ani nigdy później polska sztafeta nie osiągnęła takiego sukcesu i nie pokonała jednocześnie wszystkich najmocniejszych reprezentacji. Nagrodą był puchar, którego wyglądu Polki nie zapomniały nigdy.

W latach 70. Stefania Biegun została trenerem kadry biegaczek. Zależało jej nie tylko na sporcie. Dla swych zawodniczek była jak matka. Dbała o nie, wyciągała z zapadłych górskich wiosek i oddawała pokoje we własnym domu, żeby miały gdzie mieszkać podczas zgrupowań. Wysyłała je do szkół, namawiała do studiowania, uczyła nie tylko sportu, ale i życia. Los obszedł się jednak z nią okrutnie. Stwierdzone wykroczenia dewizowe sąd potraktował zbyt poważnie, jak gdyby cały PRL-owski ustrój chciał zemścić się za Squaw Valley i za to, że nigdy nie chciała pogodzić się z ponurą rzeczywistością minionej epoki. Czuła się przecież obywatelką świata, zawsze podtrzymywała doskonałe kontakty z kolegami i koleżankami z państw Zachodu. I wówczas zachowała jednak twarz, nie dając się nigdy złamać. Czas zaleczył rany, wróciła na pewien czas do Zakopanego, ale kadry już nie prowadziła. Wyjechała w Bieszczady, które stały się jej kolejną życiową miłością. Wyjścia w góry zawsze były dla niej czymś szczególnym.

W sobotę Stefania Biegun odeszła na zawsze. Polskie środowisko narciarskie na pewno jej jednak nie zapomni - w 2013 roku została honorowym członkiem PZN. Zasłużyła na takie wyróżnienie nie tylko swoimi wynikami, ale i charakterem oraz uczciwym podejściem do sportu i do życia. Cześć Jej Pamięci!

Daniel Ludwiński