Dariusz Sajdak - Na części pierwsze: Sprzęgło

Sprzęgło w motocyklu żużlowym jest sprzęgłem suchym, a przez to iż motocykle te nie posiadają skrzyni biegów, jest ono jedynym pośrednikiem przeniesienia obrotów z silnika na tylnym koło motocykla. Odbywa się to za pomocą dwóch łańcuchów, w naszym potocznym języku zwanymi - sprzęgłowy i tylnym.

Sprzęgło składa się z przystawki (czyli korpusu z wałkiem sprzęgła i popychaczami – zwanego również tunelem) oraz z właściwego sprzęgła. Sprzęgło natomiast składa się z kosza sprzęgłowego, zabieraka, tarczek sprzęgłowych oraz docisku. Tarczki sprzęgłowe dzielimy na ferody, Harushi (lub harushio podobne) oraz aluminiowe przekładki. Kompletny wkład składa się z trzech przekładek oraz 4 tarczek sprzęgłowych - w zależności od preferencji zawodnika np. dwóch ferodów oraz dwóch Harushi.

Sprzęgło w każdych wyścigach jest równie ważne jak dobry silnik, bo właśnie dzięki sprzęgłu możemy wykorzystać wszystkie atuty jednostki napędowej. Dlatego też przygotowanie sprzęgła do zawodów stanowi jedno z najważniejszych oraz czasochłonnych czynności dla mechaników. Częstą praktyka, jest przygotowanie kilku kompletów sprzęgieł w warsztacie przed wyjazdem na kilkudniowe tourne. Każdy z nas ma swoje sposoby na przygotowanie tarczek, a z doświadczenia wiem, że każdy sposób jest dobry. Jeśli popełnimy błąd dowiemy się o tym najczęściej w pierwszym wyścigu, gdzie sprzęgło się spali. Spalone sprzęgło ma bardzo specyficzny zapach i często możemy to stwierdzić już podczas biegu gdy zawodnik przejeżdża obok nas i często skupia się on tylko na obronie pozycji… Również zawodnik może wyczuć ten problem jednak bardzo często wracając do parkingu mówi że motocykl jest za mocny bo "kręci". Dzieje się tak dlatego, gdyż silnik bardzo szybko wchodzi na obroty, jednak motocykl nie nabiera spodziewanej prędkości.

Sprzęgło w motocyklu żużlowym wykorzystywane jest podczas startu i dojazdu do pierwszego łuku stanowi swego rodzaju kontrole trakcji. Zawodnik delikatnie naciska dźwignie sprzęgła dzięki czemu może kontrolować motocykl, starając się równocześnie uzyskać maksymalną przyczepność tylnego kola do podłoża. Tzw. świeca na starcie jest najczęściej konsekwencją błędu technicznego zawodnika, który nie zdąży po starcie ponownie nacisnąć dźwigni. Bardzo rzadko, ale również zdarzają się awarie sprzęgła, które najczęściej powodują upadek zawodnika na plecy.
[nextpage]
Ustawienie sprzęgła, a właściwie jego siły jak i poślizgu, uzyskuje się za pomocą doboru odpowiedniego modelu tarczek, aluminiowych przekładek oraz sprężyn które skręcamy krótko przed zawodami. Dla każdego zawodnika jest to bardzo indywidualna kwestia, a znalezienie odpowiednich ustawień uzyskuje się za pomocą prób i błędów, najczęściej na samym początku sezonu. Niektórzy zawodnicy lubią sprzęgła agresywne inni natomiast lubią delikatne, a opanowanie techniki startu zajmuje zawodnikom nawet kilka miesięcy, natomiast dojście do "perfekcji" może zabrać nawet kilka sezonów jazdy na żużlu.

Obecnie jest kilka firm produkujących sprzęgła jednak ich wspólna cechą jest to, iż bez względu na producenta możemy stosować wszystkie dostępne na rynku tarczki sprzęgłowe.

Podobnie jest ze sprężynami sprzęgłowymi, a ilość rodzajów sprawia że odpowiedni wybór nie jest łatwy, zwłaszcza że dany producent ma w ofercie kilka rodzajów sprężyn.

Kilkanaście lat temu weszły do żużla tak zwane tarczki Harushi, których główną zaletą jest to, iż dają możliwość delikatnego poślizgu sprzęgła bez obawy jego spalenia, co w znacznym stopniu pomaga podczas kontroli motocykla podczas startu.

Ciekawostka jest to, iż oryginalne tarczki Harushi, produkowane są "chałupniczo" w Niemczech, a ich cena to około 55 euro za sztuke. Jednak to nie cena jest ich największym mankamentem a dostępność. Dlatego też większość czołowych zawodników stara się skupować je przy każdej możliwej sposobności, ponieważ nikt nie jest w stanie określić kiedy będzie dostępna następna partia i czy przypadkiem "dziadek" który je produkuje nie zabierze tej tajnej receptury ze sobą na tamten świat.

Obecnie jest kilka podobnych produktów jednak żadna próba stworzenia kopii Harushi nie powiodła się, a zamienniki są tylko tańszymi zamiennikami, a ich główną zaletą jest to, iż można je kupić praktycznie w każdym momencie.

Tarczki sprzęgłowe, zaraz po oponach, są najbardziej zużywalnymi elementami motocykla. A ich żywotność na najwyższym poziomie szacuje na około 10 startów. Jednak wielu zawodników używa je dłużej ale tylko dlatego iż ich wymiana jest bardzo kosztowna i nie wszystkich na tak częste wymiany stać. Kompletne sprzęgło Firmy NEB to koszt około 3900 zł natomiast kompletny wkład tarczek to koszt od 800-1200zl w zależności od wyboru modelu i producenta tarczek.

Dariusz Sajdak

Jesteś kibicem "czarnego sportu"? Mamy dla Ciebie nowy fanpage na Facebooku. Zapraszamy!

***
A już w najbliższym tygodniu kolejny tekst przybliżający kibicom budowę żużlowego motocykla. "Na części pierwsze" będzie go rozbierał Dariusz Sajdak. Mechanik znany w branży żużlowej od 1992 roku. W przeszłości związany z klubem w Toruniu gdzie zawodu uczył się pomagając zawodnikom krajowym jak i zagranicznym. Należeli do nich Jacek Krzyżaniak, Krzysztof Kuczwalski, Wiesław Jaguś, Tomasz Bajerski, Mark Loram oraz Ryan Sullivan. W latach 2001 - 2004 był członkiem teamu Tony Rickardssona. Od 2004 roku związany z Jasonem Crumpem. W nadchodzącym sezonie będzie szefem VC Racing Team.

Aktualne składy drużyn: PGE Ekstraliga -> | Metalkas 2. Ekstraliga -> | Krajowa Liga Żużlowa ->

KUP BILET na 2025 PZM FIM Speedway Grand Prix of Poland - Warsaw. KLIKNIJ i przejdź na stronę sprzedażową!