Marcin Kuźbicki: Bohaterowie z rezerwy

Zaznaczyłem "kwalifikowanych", bowiem nie brałem pod uwagę rezerwy toru - czyli przypadków, w których zawodnicy wskakiwali na jeden-dwa biegi w wyniku zerwania taśmy, spóźnienia się na start lub złapania kontuzji w trakcie zawodów przez któregoś ze stałych uczestników. Po co to wszystko? Przede wszystkim żeby sprawdzić, czy kontuzjami w cyklu Grand Prix rządzi jakakolwiek prawidłowość i czy rzeczywiście era "nowych" (obecnie już starych) tłumików spowodowała ich nasilenie. Zdaję sobie sprawę, że zestawienie nie będzie stuprocentowo wymierne, bowiem na przestrzeni lat zmieniała się zarówno liczba stałych uczestników, jak i liczba rund - ale, mimo wszystko, da się z tego wyciągnąć pewne wnioski. Żeby nie zasypywać was suchymi danymi, pokusiłem się także o krótkie opisy poszczególnych sezonów właśnie pod kątem absencji stałych uczestników i dyspozycji rezerwowych. No, to do dzieła.
[ad=rectangle]
1995-1997

Te lata, o czym już pewnie mało kto pamięta, wyróżniały się na tle innych pod jednym, zasadniczym względem: mimo, że obowiązywała tradycyjna tabela 20-biegowa przeznaczona dla 16 zawodników, stałych uczestników mieliśmy aż 17. Ponieważ dochodziła jeszcze turniejowa dzika karta, w każdej rundzie mieliśmy nadwyżkę dwóch zawodników, którzy pełnili rolę rezerwy toru. W przypadku kontuzji to właśnie oni mieli pierwszeństwo startu, zatem kwalifikowani rezerwowi, jeżeli już się pojawiali, pełnili rolę dekoracji w boksach. Albo wracali do domu z niczym, albo zgarniali jeden punkt za samo uczestnictwo (regulamin przewidywał taką możliwość w 1995 roku). Dlatego właśnie w tabeli na końcu tego tekstu pierwsze 3 lata Grand Prix nie będą uwzględniane.

1998

Pierwszy rok obowiązywania nowego systemu, w którym zwiększono liczbę stałych uczestników do 21 (a od następnego sezonu do 22), przejechany został w miarę bezkolizyjnie. Z usług rezerwowych trzeba było korzystać zaledwie trzykrotnie, w wyniku pojedynczych absencji Ułamka, Andersena i Jensena. Dzięki temu Peter Karlsson mógł zaprezentować się dwa razy (i trzeci z dziką kartą, co zresztą wykorzystał znacznie lepiej, bo w Linköping stanął na podium), a jedyną w karierze szansę wystartowania w turnieju GP otrzymał Jacek Krzyżaniak, który co prawda był dopiero trzeci na liście oczekujących, ale w Pocking to właśnie on, a nie drugi w kolejce Sam Ermolenko, wskoczył do stawki.

1999

Pierwszym rezerwowym cyklu był wówczas Mark Loram, i patrząc na klasyfikację generalną mogłoby się wydawać, że Brytyjczyk w pełni wykorzystał okazję, meldując się na 5 miejscu. Tyle tylko, że przyszły mistrz świata z pozycji rezerwowego wskoczył do stawki… raz, za totalnego outsidera cyklu, Czecha Mariana Jirouta. W aż czterech z sześciu turniejów Loram otrzymywał dziką kartę, co było pokłosiem jego genialnego występu na torze w Linköping, gdzie wraz z Jimmym Nilsenem rozegrał jeden z najwspanialszych biegów finałowych w historii cyklu. Trzeba jednak pamiętać, że wówczas przyznawano po dwie dzikie karty na turniej, więc miejsce dla reprezentanta gospodarzy również było (choć np. we wspomnianym Linköping drugą dziką kartę dostał… Sebastian Ułamek).

2000

W sezonie, w którym żegnaliśmy stare tysiąclecie, a witaliśmy dmuchane bandy, rezerwowi byli potrzebni tylko w jednym turnieju - ostatnim w historii Grand Prix na Brandon Stadium w Coventry. Pech chciał, że dwoma zawodnikami zastępowanymi byli Polacy - Tomasz Gollob i Rafał Dobrucki. Gollob w wypadku samochodowym pod Pniewami złamał obojczyk, a Dobrucki odpoczywał po ciężkim (dosłownie) wypadku podczas meczu w Gorzowie, gdy spadł mu na plecy wirujący motocykl Roberta Flisa. Szansę dostali John Jorgensen i Jason Lyons, który był dopiero czwarty na liście rezerwowych, ale zarówno Niklas Klingberg, jak i starszy brat jednego z nieobecnych, czyli Jacek Gollob, zrezygnowali z udziału. Skutkiem tego mieliśmy trzeci w historii turniej bez udziału Polaków. Warto wspomnieć, że Australijczyk w pełni wykorzystał nieco przypadkową szansę, awansując do finału kosztem samego Tony'ego Rickardssona.

2001

Po raz pierwszy mieliśmy sytuację, w której rezerwowy mógł odjechać cały sezon od początku do końca. Henrik Gustafsson, bo o nim mowa, skorzystał na poważnej kontuzji Joe Screena (złamanie uda) i rozpoczął sezon imponująco, bowiem do wygrania inauguracyjnej rundy Grand Prix w Berlinie zabrakło mu pół motocykla. Później jednak szło mu znacznie gorzej, a przeciwko niemu był także regulamin, który nie postrzegał Szweda jako pełnoprawnego uczestnika - dla przykładu, pomimo zajęcia drugiego miejsca w Berlinie, kolejną rundę musiał zaczynać od fazy eliminacyjnej. Dla polskich kibiców znacznie ciekawsze było pojawienie się Grzegorza Walaska, który, z racji bycia drugim, czyli de facto pierwszym rezerwowym, zaprezentował się aż w czterech rundach, w dwóch z nich dojeżdżając do półfinału. Był to bardzo obiecujący początek międzynarodowej kariery Walaska, która, niestety, na dobrą sprawę zakończyła się już sezon później, gdy w wyniku kontuzji wypadł ze stawki stałych uczestników i nigdy do niej nie powrócił.

2002

Pierwszym rezerwowym był Peter Karlsson, który, dzięki wyżej wspomnianej kontuzji Walaska, otrzymał szansę startu w trzech turniejach (i jednym jako dzika karta). Gdy do grona kontuzjowanych doszedł również Carl Stonehewer, wystąpić mógł Piotr Protasiewicz. Jednak najciekawsze wydarzenia z perspektywy tematyki dzisiejszego tekstu miały miejsce w Sydney, dokąd z różnych względów nie wybrali się ani Karlsson, ani Protasiewicz. Dziury w stawce załatano szóstym (!) kwalifikowanym rezerwowym, czyli Bohumilem Brhelem, oraz Stevem Johnstonem, który dostał szansę występu, bo akurat był na miejscu. Wtedy to pierwszy raz użyto rezerwowego, mówiąc kolokwialnie, z łapanki.

2003

Plaga kontuzji, która przetoczyła się przez ten sezon, przyćmiła nawet słynne dziesięć plag egipskich. Stawka została tak zdziesiątkowana, że w pewnym momencie... zabrakło rezerwowych. Pierwszy z nich, Hans Andersen, przez cały sezon zastępował wycofanego ze stawki Billy'ego Hamilla, dopóki sam nie nabawił się kontuzji. Drugi, Peter Karlsson, przez fatalny wypadek Krzysztofa Cegielskiego miałby szansę wystąpić w każdym turnieju, ale sam również w wyniku urazu ominął jeden turniej. Trzeci, Ronnie Pedersen, wystąpił w aż 6 z 9 rund, a byłoby ich więcej, gdyby nie - tak, tak – kontuzja. Apogeum absurdu osiągnięto w Krsko, gdy spośród 22 stałych uczestników nie mogło wystartować aż 5 z nich. A że rezerwowi również byli kontuzjowani, wzorem 'kazusu Steve’a Jonhstona' do stawki doklejono lokalnych - Denisa Stojsa i Sandora Tihany’ego. W ramach wisienki na tym patologicznym torcie, to właśnie w Słowenii upadek eliminujący go na resztę sezonu zaliczył Lukas Dryml.

2004-2005

Po nawałnicy w 2003 następne 2 lata były względnie spokojne, a rezerwowi przydawali się tylko w pojedynczych rundach. W Grand Prix Czech w 2004 roku swój ostatni występ zaliczył w ten sposób Rafał Dobrucki, a w 2005 roku szansę debiutu w stawce miałby Damian Baliński, dla którego znalazłoby się miejsce w kończącym sezon Grand Prix w Lonigo. Leszczynianin był jednak wówczas zawieszony za… cokolwiek, co rzekomo zrobił Rune Holcie.

2006

Jedyny (poza inauguracyjnym) sezon w historii, do którego ani jeden uczestnik nie awansował przez sito Grand Prix Challenge. Miejsce w stawce można było zapewnić sobie albo poprzez wysokie miejsce w klasyfikacji rok wcześniej, albo dzięki stałemu zaproszeniu od BSI. Skutkiem tego rezerwowi również, po raz pierwszy, zostali wyznaczeni. Hans Andersen, czyli numer jeden na liście oczekujących, wskoczył do stawki w Kopenhadze jako turniejowa dzika karta, wygrał, a dzięki upadkowi Tony'ego Rickardssona został w niej do końca sezonu, zajmując na koniec rewelacyjne szóste miejsce, mimo uczestnictwa w zaledwie 6 z 10 turniejów. Nietrudno wyliczyć, że startując jako stały uczestnik, Duńczyk najprawdopodobniej zgarnąłby medal, będąc drugim najlepszym żużlowcem ówczesnego sezonu, zaraz po Jasonie Crumpie. Warto także wspomnieć, że dzięki pozycji drugiego rezerwowego swoje dwa ostatnie turnieje w Grand Prix mógł zaliczyć Ryan Sullivan.[nextpage]2007-2009

Ten okres to bardzo bezpieczne lata, w których rezerwowi musieli pokazywać się sporadycznie. Nieszczęście w szczęściu innych mieli Polacy, Rafał Dobrucki i Tomasz Jędrzejak, który, w latach odpowiednio 2008 i 2009, byli drugimi rezerwowymi w stawce, a nie mieli szansy pokazania się ani razu. W poprzednich latach taka sytuacja była nie do pomyślenia. Sezon 2009 w ogóle był, na równi z rokiem 1999, 'najbezpieczniejszy' w historii Grand Prix, bowiem usługi rezerwowego potrzebne były tylko raz.

2010

W 'złotym' sezonie Tomasza Golloba jedynym stałym uczestnikiem, który opuszczał turnieje, był Emil Sajfutdinow. Dwukrotnie złamana ręka powodowała to jednak na tyle często, że zarówno Piotr Protasiewicz, jak i Davey Watt mieli okazję kilkakrotnie pokazać się na torze. Polak, gdyby chciał, mógłby pojechać aż w 7 rundach, ale po GP w Toruniu postanowił wycofać się ze stawki. Co prawda wytrwał w postanowieniu niecałe 4 miesiące, meldując się pod taśmą na zakończenie sezonu w Bydgoszczy, ale przez ten czas umożliwił sympatycznemu Australijczykowi jedyną w karierze przygodę z cyklem.

2011-2012

Pierwszy sezon 'nowych' tłumików wcale nie odznaczył się wzrostem liczby absencji w poszczególnych turniejach. Dość powiedzieć, że jedynym potrzebnym rezerwowym okazał się pierwszy w kolejce Magnus Zetterström, i to zaledwie trzykrotnie. Rok później było już gorzej – w skutek urazów po cztery rundy opuścili Jarosław Hampel i Kenneth Bjerre. Mieli jednak godnego zastępcę – Martin Vaculik brawurowo wszedł do cyklu, wygrywając rundę w Gorzowie. W klasyfikacji końcowej, mimo wystąpienia w zaledwie połowie rund, Słowak wyprzedził aż 5 stałych uczestników. Drugi rezerwowy, Krzysztof Kasprzak, pokazał się żużlowemu światu z niewiele mniejszym animuszem, w Cardiff stojąc na drugim stopniu podium. Kolejnej szansy w Vojens niestety nie wykorzystał równie dobrze.

2013-2014

Ostatnie lata pamiętamy wszyscy, więc przypomnę w skrócie. Kontuzji, mówiąc wprost, było dużo. Sezon 2013 powitała chyba najmocniejsza stawka w historii cyklu, ale, niestety, przez kontuzje Warda, Holdera, Sajfutdinowa czy Golloba, przez większość sezonu zmuszeni byliśmy oglądać popisy Alesa Drymla. W końcówce sezonu pokazał się także Leon Madsen, a debiutancki epizod w Toruniu zaliczył trzeci rezerwowy, Troy Batchelor. Ciekawie było w zeszłym sezonie, ponieważ na skutek wycofania się Sajfutdinowa i Golloba, liczba rezerwowych skurczyła się do... jednego. Michael Jepsen Jensen całkiem nieźle sprawdzał się jako uzupełnienie jeżdżącej w kółko ekipy, ale gdy w sierpniu plaga kontuzji rozrosła się do nieco przesadzonych rozmiarów, zaczęto, wzorem lat 2002 i 2003, dokooptowywać rezerwowych z 'łapanki', serwując kibicom nieujęte w planie popisy Mikkela Becha, Kima Nilssona i Macieja Janowskiego.

2015

O nadchodzącym sezonie wspominam z jednego tylko powodu - BSI, po raz drugi w historii, postanowiło być mądrzejsze od wyników sportowych i ułożyć listę rezerwowych po swojemu. Największym poszkodowanym jest w tej sytuacji Nicolas Covatti, który w normalnych okolicznościach byłby pierwszym oczekującym, a w zamian nie będzie żadnym. Petera Kildemanda przesunięto z pozycji trzeciej na pierwszą, Przemka Pawlickiego zastąpiono jego młodszym bratem, a na koniec wstawiono Linusa Sundstroema, który w Grand Prix Challenge zajął umiarkowanie imponujące 12 miejsce. Czy freestyle decydentów przełoży się na podwyższenie poziomu widowiska? Pewnie tak, zwłaszcza, jeśli zastępowany będzie Chris Harris. Czy całą sytuację rozegrano w duchu fair-play? Nie do końca.

Kącik statystyczny

Zdaję sobie sprawę, że powyższa pisanina nie pozwala złapać szerszego obrazu sytuacji, dlatego poniżej przedstawiam tabelę, która bardzo klarownie obrazuje, ile razy w poszczególnych latach zawodnicy startujący jako kwalifikowana rezerwa mieli szansę wskoczyć do stawki w wyniku absencji stałych uczestników. Ostatnia rubryka, czyli "Ł rez", oznacza wspominanych wyżej 'rezerwowych z łapanki', czyli zawodników, którzy dostawali zaproszenia na pojedyncze turnieje nie jako dzika karta, a właśnie awaryjny rezerwowy. Co wynika z tej tabeli? Poza absurdalnym sezonem 2003, w dawnych czasach rzeczywiście występów rezerwowych notowano mniej, ergo: stali uczestnicy rzadziej opuszczali turnieje z powodu kontuzji. Owe nasilenie się urazów dałoby się bez większego problemu połączyć z wprowadzeniem nowych tłumików, gdyby nie to, że... w pierwszym roku ich użytkowania tych opuszczonych turniejów było bardzo mało. Przypadek? A może zawodnicy jeździli ostrożniej z uwagi na nieznajomość nowego sprzętu? Ocenę pozostawiam czytelnikom.

Aha, bardzo ważne: w tabeli uwzględnione są tylko te starty, które odjechane zostały z faktycznej rezerwy. Jeśli np. Hans Andersen w 2006 roku uczestniczył w 6 turniejach, ale dwa razy jako "dzika karta", w tabeli liczyłem to jako 4 występy. To samo tyczy się także dwóch pozostałych zestawień przytoczonych poniżej.

Teraz klasyfikacja zawodników pod względem liczby turniejów zaliczonych z 'rezerwy'. Absolutnym królem okazał się Peter Karlsson, który stanowisko pierwszego lub drugiego rezerwowego piastował aż przez 5 sezonów!

Peter Karlsson 14 razy
Hans Andersen 10 razy
Ronnie Pedersen 7 razy
Ales Dryml 7 razy
Henrik Gustafsson 6 razy
Martin Vaculik 6 razy
Michael Jepsen Jensen 6 razy

A na sam koniec wszystkie przypadki, w których zawodnik jadący z rezerwy dojeżdżał do finału:

Martin Vaculik 1 miejsce (Gorzów 2012)
Hans Andersen 1 miejsce (Praga 2006)
Henrik Gustafsson 2 miejsce (Berlin 2001)
Krzysztof Kasprzak 2 miejsce (Cardiff 2012)
Hans Andersen 3 miejsce (Lonigo 2006)
Mark Loram 4 miejsce (Bydgoszcz 1999)
Jason Lyons 4 miejsce (Coventry 2000)
Martin Vaculik 4 miejsce (Lonigo 2012)
Michael J. Jensen 4 miejsce (Gorzów 2012)

Czy tegorocznym rezerwowym uda się wskoczyć do tego zestawienia? Patrząc po nazwiskach, które się tam znajdują - szanse są wysokie.

Aktualne składy drużyn: PGE Ekstraliga -> | Metalkas 2. Ekstraliga -> | Krajowa Liga Żużlowa ->

KUP BILET na 2025 PZM FIM Speedway Grand Prix of Poland - Warsaw. KLIKNIJ i przejdź na stronę sprzedażową!