Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie polskim sympatykom speedwaya zasad obowiązujących w żużlu na Wyspach. Nie będzie to kompletny przewodnik opisujący każdą sytuację regulaminową oraz wszystkie wymagania, ale jedynie wyciąg z przepisów nakreślający ogólne zasady z zakresu budowania drużyn czy też przebiegu samego spotkania.
Przepisy brytyjskiego żużla obfitują w różnego rodzaju wyjątki i sytuacje specjalne, które komplikują całość niemiłosiernie. Nie będziemy się więc koncentrować na takich detalach. Spróbujemy jedynie nakreślić różnice pomiędzy brytyjskim i polskim sportem żużlowym. Być może część z tych przepisów sprawdziłaby się na polskich torach, ale opinię i uwagi na ten temat pozostawimy szanownym czytelnikom.
1. Budowanie drużyny.
W brytyjskich rozgrywkach drużynowych nie istnieje podział na seniorów i juniorów. O numerze startowym decyduje CMA (Calculated Match Average) znany w Polsce jako KSM (Kalkulowana Średnia Meczowa). CMA jest obliczana na podstawie osiągnięć zawodnika z poprzedniego sezonu, jest to średnia biegowa (bez fazy play off) mnożona razy 4.
Najwyższe więc możliwa średnia dla jeźdźca to 12 a najmniejsza średnia to 3.00. Żużlowcy, którzy startowali ale osiągnęli niższą średnią niż wspomniane 3.00 przydziela się po właśnie taką średnią.
W wypadku, gdy zawodnik nie jeździł w Wielkiej Brytanii w ogóle, lub też miał przerwę w startach dłuższą niż 3 sezony, CMA przydziela się wg klucza. I tak:
a) Zawodnik z cyklu FIM Grand Prix ma przydzielaną średnią 8.00 (dotyczy to rozgrywek Elite League czyli wyższej klasy rozgrywkowej, starty zawodników z GP w Premier League nie są dozwolone)
b) Zawodnik kategorii 1 to taki, który osiągnął w Speedway Ekstralidze lub w Szwedzkiej Elitserien średnią co najmniej 6.00 (czyli odpowiadającą średniej biegowej 1.500) ma przydzielaną średnią CMA 5.00 (lub 8.00 jeśli startowałby w klubie PL).
c) Zawodnik kategorii 2 to taki który nie przekroczył średniej 6.00 w Speedway Ekstralidze lub Szwedzkiej Elitserien oraz jeźdźcy startujący w pozostałych profesjonalnych ligach żużlowych, ma przydzieloną średnią 4.00 (7.00 w PL).
d) Zawodnicy z krajów Commonwealthu mają przydzielaną średnią 3.00 (5.00 w PL)
e) Wszyscy pozostali jeźdźcy mają przydzielaną średnią 3.00
Zsumowana średnia zawodników z numerami 1-7 (bo tylu właśnie startuje w drużynie) w Elite League nie może przekraczać 40.95, natomiast w Premier i National (najniższa klasa rozgrywkowa) League nie może przekraczać 42.50. Idea ograniczania CMA ma na celu wyrównanie siły drużyn i uniemożliwienie bogatszym klubom budowanie dream-teamów.
Jeździec z najwyższą średnią w drużynie (na przykład Leigh Adams w Swindon) zawsze występuję z numerem 1, ci których średnie były odpowiednio od 2 do 5 mają przydzielane dowolne numery od 2 - 5, natomiast zawodnicy z CMA 6 oraz 7 mają przydzielane numery 6 lub 7.
W razie przechodzenia z wyższej ligi do niższej, CMA zawodnika rośnie dwukrotnie i spada o 50 procent w razie przejścia do ligi wyższej (ciągle minimalna to 3.00 a maksymalna 12.00)
2. Zastępstwa Zawodnika, Gość, zawodnik dodatkowy, doubling-up rider
W brytyjskim żużlu w razie kontuzji lub nieobecności zawodnika (na przykład z powodu startu w macierzystej lidze) promotor ma do dyspozycji kilka rozwiązań aby siła rażenia drużyny pozostała na wysokim poziomie. Są to:
a) Gość - dowolny zawodnik z innej drużyny, który ma średnią taką samą lub niższą niż zastępowany zawodnik.
b) Rider Replacement czyli znane w Polsce jako Zastępstwo Zawodnika. Tylko jeden nieobecny zawodnik w drużynie może być zadeklarowany jako RR. W ramach zastępstwa może wystąpić tylko zawodnik z CMA o 1 wyższą od nieobecnego i wszyscy ze średnią niższą. Czyli dla przykładu, w razie nieobecności w Swindon Robins Simon'a Stead'a (CMA 6.97) mógłby go zastąpić Matej Zagar (9.53) oraz wszyscy pozostali z wyjątkiem Leigh Adams'a (10.31). Zawodnik z numerem 6 i 7 może wystąpić jako RR kilkukrotnie w trakcie trwania meczu natomiast zawodnicy 1-5 mogą wystartować tylko raz.
c) Zawodnik dodatkowy (additional rider) czyli numer 8. Z tej opcji promotorzy nieczęsto korzystają jako że z numerem 8 może być zadeklarowany jedynie zawodnik o bardzo niskiej średniej a co za tym idzie mało prawdopodobne aby był w stanie skutecznie zastąpić nieobecnego kolegę.
d) Doubling-up rider – to zawodnik startujący na co dzień Premier League, którego średnia osiągnięta w tej lidze jest nie większa niż 8.00
Zasady kiedy i z którego z dostępnych rozwiązań może promotor skorzystać są nieco skomplikowane więc nie będziemy się w to zbyt zagłębiać, jedynie wspomnę o najważniejszych.
Nieobecność zawodnika z CMA nr 1 w drużynie powoduję iż można użyć następujących rozwiązań: gość, RR lub Zawodnik nr 8. Gdy nieobecny jest jeden zawodnik z CMA 2-5 promotor ma do dyspozycji RR. Więcej niż 1 nieobecny z CMA od 1 do 5, promotor ma do dyspozycji jedno RR oraz jednego gościa. Brak numeru 6 - gość, doubling-up rider lub nr 8 do dyspozycji Brak numeru 7 - tylko numer 8 do dyspozycji.
Opracował: Jarek Kalinowski.
